Nu 25 jaar later, terugkijkend op alles. Heb ik natuurlijk een veel groter referentiekader als toen. Zou ik met mijn huidige ervaringen in mijn rugzakje, misschien wel andere keuzes maken of anders handelen. Maar wie heeft dat niet 25 jaar later?!

Als jij als lezer je eens verplaatst in een +/- 20 jarige die dit en soortgelijke ervaringen maandenlang meemaakt en daarna vanuit misschien ook wel al een oudere leeftijd daarop terug kijkend. Misschien ontstaat er dan meer begrip voor alle veteranen en kan er zelfs een goed gesprek op gang komen met elkaar en niet alleen over elkaar.

Linda

En dan na 6 maanden in zo’n gebied mag je naar huis als inmiddels 21 jarige, terug naar Reuver. Gezellig naar mijn vrienden en vriendinnen. Die dachten dat je nog diezelfde was, als toen je vertrok. Stond ik daar effe later in de Time Out, ‘lekker’ op stap. Ik dacht: ”Wat doe ik hier??? Waar maken ze zich druk over?”  21 jaar oud en niet meer helemaal tussen je vrienden passen, maar ook te jong voor mensen van 10/20 jaar ouder… een nieuwe weg zoekend.

Dus wat ik hoop is dat er mensen zijn die zich gaan realiseren dat er niet alleen oude veteranen rond lopen met hun ervaringen. Maar het kan ook je broer/zus, zoon/dochter, buurjongen/buurmeisje, de kassière of luizenpluismama of -papa op school zijn of wie dan ook. Ook in de gemeente Beesel. Geef hun geen betutteling, maar erkenning en respect.

De politiek maakt keuzes die de militairen moeten uitvoeren. Het idee erachter is de vrede te bewaren of te creëren, in hun land en indirect daardoor ook bij ons. Zo ontstaan er ook bondgenoten die onze positie als eigenlijk maar een klein Nederland kunnen versterken.

We reden met spoed door met de ziekenauto. Bij een grote menigte van brede en bewapende mannen stapten we uit. We dachten dat de dode en/of gewonde(n) in die menigte lagen. We konden er met de auto niet door en stopten aan de rand van de menigte. Mijn collega ging alvast voor. Ik pakte de rest van onze spullen die we nodig hadden en moest nog elke deur handmatig op slot doen, tegen plundering. En volgde zo snel ik kon de menigte in...

Terwijl ik in de menigte stond kwam ik al snel tot de conclusie dat iedereen tegen de militairen was.  Ik had mijn rode kruis (wat ons volgens de conventie van Geneve zou beschermen, ook in oorlogen) nog niet gekregen. Dus in de menigte wist niemand dat ik voor de gewonde(n) kwam.

Mijn collega (met rode kruis) en de gewonde en of dode kon ik niet vinden. En de bevolking werd steeds dreigender. Heel snel schoot door mijn hoofd, als ik met elke kogel die ik bij me had direct met 1 kogel iedereen dood zou schieten, zou ik het nog niet redden. De menigte was te groot en te goed bewapend. Dus ik moest voor een andere tactiek gaan om hieruit te kunnen komen.

Bij het incident aangekomen, midden in een dal, troffen we een lokale man aan die was neergeschoten. Aan de verwondingen te zien was de kogel op flinke afstand afgevuurd en heel precies geraakt. Mijn snelle conclusie vanaf ergens op die bergen was: “Nou als ze zo precies kunnen schieten en ik ben nog niet geraakt zullen ze het niet op mij gemunt hebben”. Toen kwam er een rust over mij en kon ik goed mijn werk doen. Ook al was het de eerste keer dat ik iemand met een dodelijk schotwond zag.

Hij werd uiteindelijk door de lokale bevolking afgevoerd. Wij konden terug naar de ziekenauto. O, ja…en die woedende menigte… Aangekomen bij die menigte hadden gelukkig de Italiaanse militairen de menigte redelijk onder controle. En konden wij zonder aangevallen te worden weer terug naar onze auto en post.

Als je dit zo meemaakt in een paar uurtjes vlak na aankomst op de uitzendingen en dan nog 6 maanden te gaan hebt... Niet dat we elke dag zo veel meemaakten, maar je maakt toch zeer regelmatig situaties mee die aan een oorlogsgebied gebonden zijn en de nodige spanningen met zich meebrengen. Je kon toen niet fatsoenlijk naar huis bellen, je verhaal kwijt. Je had geen tijd om alles te verwerken.  We moesten door. En waar we sliepen was ook niet de meest veilige omgeving.

Jullie zullen vast wel begrijpen dat de adrenaline in mijn lijf op dat moment zijn werk wel deed. En tot mijn allergrootste geluk kwam er net op dat moment een groot peloton van Italiaanse militairen aanlopen. Ik hoorde de voeten in het gelid met behoorlijke kracht op de grond stampen en hoorde ze verbaal met overmacht aankomen.

Dat bracht een hele andere energie in de menigte. Die mijn redding was daar zo alleen in dat midden. Er ontstond enige ruimte en ik kon snel mijn weg naar buiten en gelukkig ook naar mijn collega vinden, die ook naar mij op zoek was.

Een andere collega die al ter plaatse was gaf aan dat de dode een stukje verderop lag. En dus gingen we snel te voet verder (ongeveer 1 km). Het was over een smal zandpad. Waar ons al een auto tegenmoet kwam. Mijn 2 collega’s die al 6 maanden in dat gebied waren sprongen in de berm, dus ik volgde. Toen de auto voorbij was keken we elkaar aan en wisten we dat deze berm niet gezuiverd was voor mijnen. We besloten de weg op te springen in de hoop dat er geen mijnen afgingen. Dat gebeurde niet dus we gingen door.

Uiteindelijk bleek dat er een schietincident geweest was onder de lokale bevolking (Servisch wijk/katholiek). Daar waren militairen gekomen om de chaos in te dammen, maar dit was (nog) niet gelukt. De bevolking was op dat moment ook tegen de militairen gekeerd. Waarom dit zo was, was mij nog onbekend. Er was zelfs een collega die zijn wapen had moeten trekken naar de bevolking. Toen de gewonde tolk gestabiliseerd was, gingen wij ook naar de chaos toe, op zoek naar gewonden/doden.

Ik was net aangekomen in Kosovo op de hulppost bij het ziekenhuis. Er waren nog oude collega’s die bijna naar huis gingen, maar eerst nog een overdracht voor ons verzorgden. Mijn collega’s op de ziekenauto’s gingen de routes verkennen. Ik was op de hulppost mijn weg aan het vinden toen er een melding kwam van een schietincident. Er was een dode en zeker een gewonde een paar dorpjes verder op. Locatie was bekend bij een oud-collega die met mij in de ziekenauto stapte en mij de weg wees. Met zwaailamp en sirene gingen we op weg naar de locatie.

Vlak voor het betreffende dorp werden we op een checkpoint - van onze militaire - staande gehouden. Ze hadden een tolk (Albanees/moslim) uit de situatie gered en naar een veilig checkpoint gebracht. Mijn mannelijke collega mocht hem helpen, ik niet omdat ik een vrouw was. Dus ik dacht dan zal het wel meevallen, want in levensgevaarlijke situaties zal de reactie wel anders zijn. Ik verzamelde ondertussen zo veel mogelijk info over wat er gebeurd was. We wisten namelijk nog niet meer dan ik jullie al verteld heb.

Er werd mij gevraagd een stuk te schrijven voor in de puik over mijn ervaringen als veteraan. Alleen die vraag al bracht veel teweeg bij mij. Ik vertel er graag over aan mensen die oprecht geïnteresseerd zijn, maar in de media sta ik hier huiverig tegenover.

Welk verhaal zou ik dan schrijven?! Een politiek verhaal? Een spannend verhaal? Een grappig of mooi verhaal? Er zijn zoveel verhalen te schrijven, die allemaal geen compleet verhaal laten zien. Dat gaat ook niet in zo’n kort stukje. Anoniem of niet? En hoe gaan de reacties zijn? Kan ik wel omgaan met de gevolgen en reacties van mensen over dit artikel?

Een kijkje in een gebeurtenis aan de start van mijn uitzending

Ik wil jullie een kijkje geven in een situatie zoals die vlak na aankomst in het uitzendgebied is gebeurd. Probeer het te bekijken vanuit mijn referentiekader. Ik was toen 20 jaar, vrouw, voor het eerst op uitzending. Nog geen echte ervaring, behalve oefeningen op dat gebied. Komend uit Reuver en beschermd opgevoed. Deze gebeurtenis speelde zich 25 jaar geleden af. Mobiele telefoons mochten we daar niet gebruiken. We gingen op stap met óf een kaart van de omgeving óf een militaire radio. Geen GPS.

Ik werkte voor de geneeskundige dienst bij de Artillerie. Daar zorgden wij voor onze eigen mensen en we hielpen daar de lokale bevolking aan hun medische zorg te komen. Belangrijke taak was om die medische zorg weer mee op te starten na de bombardementen. In geval van nood verzorgden wij ook direct hulp aan de lokale bevolking.

Alweer 80 jaar geleden hebben we die vreselijke periode achter ons gelaten. En terwijl het voor ons al allemaal erg lang geleden is (wie is er destijds nog bij geweest?), zijn er nog heel veel conflicten in onze wereld: Oekraïne, Israel, Gaza, Libanon, Syrië… 

Naast de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden op 4 mei ook de gevallenen tijdens vredesoperaties herdacht. Dat zijn er gelukkig niet heel veel geweest, maar toch. Je zal je zoon, dochter of partner maar nooit meer terugzien.

Nederland is bij talloze conflicten betrokken geweest om de strijdende partijen uit elkaar te houden of om vrede te bewerkstelligen. Soms ging dat goed, soms is dat ook niet gelukt. Maar hoe ziet zo’n missie er eigenlijk uit? Wat gebeurt er tijdens zo’n uitzending? Komt dat overeen met het beeld geschetst door Hollywood films? Is elke missie er eentje als in de film Black Hawk Down?

Om ieder gerust te stellen. Nee, zo is het eigenlijk zelden of nooit. Daarom zal het veteranencomité van de gemeente Beesel maandelijks een bijdrage leveren om te vertellen hoe het er eigenlijk aan toe gaat. Om zo ook de kennis en bewustwording over vrede en veiligheid in de gemeente Beesel te vergroten.

Mocht je naar aanleiding van de verhalen contact zoeken, kijk dan op www.veteraneninstituut.nl of stuur een bericht naar veteranen.beesel@gmail.com